Erzurum Kongresi'nin 101. yıl dönümü

Erzurum Kongresi, 23 Temmuz-7 Ağustos 1919 tarihleri arasında Erzurum'da toplanan kongredir. 17 Haziran'da Vilâyât-ı Şarkıye Müdâfaa-i Hukuk Cemiyeti Erzurum şubesi tarafından toplanan Erzurum Kongresi, Erzurum Umûmî Kongresi veya Umûmî Erzurum Kongresi olarak da anılır.

ERZURUM KONGRESİ ÖNEMİ
1. Toplanış şekli ve amacı bölgesel olmakla beraber aldığı kararlar ulusaldır.
2. Alınan kararlar Sivas Kongresi ve Misak-ı Milli kararlarının biçimlenmesinde etkili olmuştur.
3. İlk kez manda ve azınlıklar konusu ele alınmıştır.
4. Doğu Anadolu’daki direniş hareketleri birleştirilmiş bu da bütün yurttaki direnişin birleşmesi yolunda ilk adım olmuştur.
5. Kongreden önce görevinden alınan M.Kemal kongreden milli mücadelenin lideri olarak çıkmıştır.
6. Kongrenin başarısı Batı Anadolu’daki direniş hareketini de güçlendirmiştir.

ERZURUM KONGRESİ'NDE ALINAN KARARLAR
1. Milli sınırlar içinde vatan bir bütündür parçalanamaz.
Milli sınırlar ifadesi ilk kez kullanılarak, vatanın bir bütün olarak savunulacağı ilk kez belirtilmiştir.
2. İst. Hük. ‘i vatanın bağımsızlığını sağlayamazsa, bu amaçla geçici bir hükümet kurulacaktır. Bu hükümetin üyelerini milli kongre seçecektir. Eğer kongre toplanmamışa seçim işini temsil Heyeti yapacaktır.
İst. Hük. ‘e karşı alternatif bir hükümet kurulacağı ilk kez ifade edilmiştir.
3. Kuvay-ı Milliye yi amil milli iradeyi hakim kılmak esastır.
Ulusal egemenliğin koşulsuz olarak gerçekleşeceği hakkında ilk kez karar alınmıştır.
4. Ulusal irade padişah ve halifelik makamlarını da kurtaracaktır.
Halifelik makamına dokunulmayarak onun siyasî ve dini gücünden yararlanılmak istenilmiştir.
5. Azınlıklara siyasal, sosyal ve ekonomik dengeleri bozucu haklar verilemez.
Azınlık hakları ilk kez bir kongrede yer aldı.
6. Manda ve himaye kabul edilemez.
Manda ve himaye ilk kez reddedilmiştir.
7. Mebuslar Meclisi derhal toplanmalı ve hükümet denetlenmelidir.